Stoję niczym dziecko
czekając,
aż dusza wreszcie pogrąży się
w zielonych falach morza.
Na tamtym brzegu
biało ubrana panna młoda
czuwa jak latarnia morska.
Spłonę, by móc zostać
jej światłem.**
Nie sposób opisać w dwóch słowach, o czym są opowiadania zebrane w antologii Barwy miłości. Miłość bowiem nie jest jedynym tematem łączącym owe utwory, ba! w niektórych przypadkach można pokusić się o stwierdzenie, że (szeroko pojęta) miłość nie jest wcale najważniejszym motywem. Na równych prawach (współ)występują inne uczucia, w jakimś punkcie zbieżne z miłością, wszak miłość jest uczuciem ambiwalentnym, toteż z jednej strony przywołuje radość, szczęście, uśmiech, życzliwość, wyzwolenie, wolność, ale z drugiej strony – pustkę, samotność, rozpacz, zazdrość, nienawiść, zbrodnię. Oczywiście, im więcej czytelników i im więcej bohaterów, tym więcej konotacji, asocjacji, skojarzeń ze słowem „miłość”. Jakimi barwami mieni się miłość? Warto przekonać się, sięgając po tę niezwykle cenną książkę. Na początek jednak kilka słów o autorach i utworach, które odnajdziemy w antologii.
Sun-won Hwang urodził się w 1915 roku, zmarł w 2000 roku. Absolwent (japońskiego) Uniwersytetu Waseda, specjalizował się w literaturze angielskiej. Był zarówno poetą, jak i prozaikiem, tworzył także literaturę dla dzieci (wiersze i opowiadania). Wielokrotnie otrzymywał prestiżowe literackie nagrody. Dwa jego opowiadania czy raczej dwie miniatury zamieszczone w antologii Barwy miłości przenoszą nas w świat dzieci i dziecięcych marzeń, wyobrażeń, pragnień, które splatają się z lękami, a w dalszej perspektywie… ze śmiercią. Ulewa to subtelny opis rodzącej się i narastającej miłości chłopca do nowej w wiosce dziewczynki. Delikatne, efemeryczne uczucie zakłócone zostaje jednak tragicznym wydarzeniem – zwrotnym zdarzeniem w życiu chłopca. Utwór Gwiazda porusza problem pustki po śmierci matki. Autor ukazuje czytelnikom, w jaki sposób mały chłopiec musi poradzić sobie z brakiem matki, jak dramatycznie próbuje przykryć i zniwelować podobieństwo siostry do matki, jak zmaga się z własnymi uczuciami, emocjami – niewyartykułowanymi, nienazwanymi, trudnymi, o których nie może swobodnie z nikim porozmawiać.
Mu-suk Han żyła w latach 1918-1993. Urodziła się w Seulu. Pod wpływem rodziny męża porzuciła malarstwo. Jako pisarka zadebiutowała w 1940 roku (powieść Kobieta z latarnią – otrzymała za nią nagrodę „Shinshidae”). Mu-suk Han tworzyła nie tylko powieści i opowiadania, ale i dramaty oraz eseje. Niezwykle zmysłowe opowiadanie Pustelnia Płynącej Wody przenosi czytelników w świat kiseng.*** Trudne życie, bieda, nędza, brak środków do życia zmuszają młode dziewczęta do porzucenia marzeń o pięknym życiu. Przejmujące studium starzejącej się kiseng, która rozpamiętuje swoje wybory, analizuje własne (niespełnione, nienasycone) uczucia do mężczyzn, szczególnie jednego – pokochanego całym sercem żonatego i wpływowego mężczyzny. Pozwólcie mi zasnąć to wielowymiarowe opowiadanie, odnoszące się zarówno do zabobonów czy realnego wymiaru deklarowanego miłosierdzia, jak i do… istoty zbrodni oraz charakterystyki zbrodniarza. Przejmujący utwór, pełen niedopowiedzeń, symboli i zwrotów akcji. Mu-suk Han pisze porywająco, fantastycznie, wprowadzając czytelników w niezwykły świat. Szkoda, że jedynie dwa jej utwory zostały przetłumaczone na język polski, należy ona bowiem do autorek, które potrafią zaczarować słowem, wciągnąć w kreowaną przez siebie, na poły oniryczną, przestrzeń, umożliwiając tym samym niezwykłe czytelnicze doświadczenia z pogranicza jawy i snu.
Tong-ni Kim (naprawdę nazywał się Si-dzong Kim), urodził się w 1913, zmarł zaś w 1995. Poeta, prozaik, krytyk literacki, zadebiutował w 1934 roku. Był członkiem Koreańskiej Narodowej Akademii Sztuki, wykładowcą, laureatem licznych nagród literackich. Opierający się częściowo o przesądy i zabobony utwór Skrzeczenie srok łączy tematykę wojenną z rozważaniami nad istotą zdrady: od zdrady kraju, po zdradę kobiety. Zdrada zaś, jak się wydaje, nieodłącznie wiąże się z miłością. Kim przenosi czytelników w obszary szeroko pojętej miłości, między innymi: umiłowanie ojczyzny, miłość rodzicielska, miłość względem rodziców, miłość braterska i siostrzana, miłość kobiety i mężczyzny. Wzajemne pretensje, relacje oparte na zależności, podległości i nieporozumieniu stanowią trzon opowieści Skrzeczenie srok. Natomiast utwór Kawiarnia „Miodowa” dotyczy ucieczki z Seulu w latach 50. XX wieku, kiedy komuniści (z Korei Północnej) wkroczyli na tereny Korei Południowej, inicjując wojnę koreańską (1950-1953). Opowieść Kawiarnia „Miodowa” to studium samotności, rozpaczy, pustki i poczucia bezsensu czynienia czegokolwiek, marności i złudności wszystkich rzeczy. Tak pojęta rozpacz dotyczy młodych intelektualistów wyrwanych z własnego środowiska, rzuconych przez kaprys losu do odległych miejsc, z dala od bliskich. Ich niejednoznaczną i patową sytuację doskonale określa tytułowa kawiarnia – osobliwe centrum, wcale nie „miodowe”.
Obie doskonałe nowele Mal-suk Han ukazały się w jednym z dwóch wyborów nowel koreańskiej pisarki – Komungo. Wybór nowel (Wydawnictwo Akademickie DIALOG Warszawa 1996).
Wan-so Pak urodziła się w 1931 roku (właściwie to: Wan-suh Park, ale też: Wan-seo Park, Wan-so Park, Wansuh Park i Wan-so Pak – w zależności od latynizacji). Zadebiutowała jako pisarka późno, bo w 1970 roku nowelą Nagie drzewo, które inspirowane jest jej przeżyciami z czasów wojny koreańskiej. Pak kilkakrotnie otrzymywała prestiżowe nagrody literackie. Zarówno Uczę wstydu, jak i Płacz dziecka poruszają problem obcości, inności, niezrozumienia, wykluczenia. Oba utwory łączy motyw kobiety zmagającej się z własnymi wyborami, decyzjami, wahaniami i dylematami. Przejmujące, dogłębne studium współczesnego koreańskiego społeczeństwa i niełatwej roli kobiety.
In-ho Czhwe przyszedł na świat w Seulu, w 1945 roku. Jest absolwentem anglistyki (ukończył seulski uniwersytet Jonse). W połowie lat sześćdziesiątych zaczął publikować swoje utwory, stając się jednym z najbardziej kontrowersyjnych pisarzy. Tytułowa Hwang Dzini z utworów Czhwe to piętnastowieczna kurtyzana (chociaż może należałoby powiedzieć: kiseng) oraz poetka. Czhwe prezentuje czytelnikom niezwykle elektryzujące, erotyczne i zmysłowe przygody Hwang Dzini. Pomiędzy jawą a snem, pomiędzy ciałem a duszą, permanentnie balansując między nirwaną a cielesnymi przyjemnościami i nienasyceniem. Opowieści kuriozalne, zdumiewające, momentami wprawiające w konsternacje, zahaczające o legendy, baśnie, dodatkowo wypełnione intrygującymi symbolami, stanowią inspirującą i niezwykle cenną propozycję na tle innych koreańskich opowiadań.
Opalizujące symbolami, pełne ukrytych znaczeń, często nieczytelnych dla polskich czytelników, zanurzone w koreańskiej tradycji, obyczajowości, przesądach, zabobonach, ale i historii silnie (wręcz nierozerwalnie) splatającej się ze współczesnością – takie utwory otrzymujemy, sięgając po Barwy miłości. Antologię współczesnych opowiadań koreańskich. Każdy z utworów jest wart zatrzymania się przy nim, namysłu i krytycznego komentarza. Opowiadania z antologii Barwy miłości otwierają i odsłaniają przed czytelnikiem piękny, ale jednocześnie niebezpieczny wachlarz emocji, stanów psychofizycznych. Na granicy snu i jawy przemierzamy świat wewnętrzny poszczególnych bohaterów. Jak się zdaje, niewiarygodna przygoda, cudowna wyprawa w świat ludzkich namiętności, żądz, ambicji i marzeń może przynieść jedynie (a może aż?)… łzy. Ale czy to będą oczyszczające łzy?
——————
* Barwy miłości. Antologia współczesnych opowiadań koreańskich, przeł. Halina Ogarek-Czoj, Joanna Rurarz, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 1995, s. 71.
** Tamże, s. 154.
*** Kiseng – koreańska nazwa kobiety do towarzystwa (japoński odpowiednik to, oczywiście, gejsza).
Spis opowiadań (zapis koreański – nazwisko poprzedza imię):
1. Hwang Sunwon, Ulewa (przeł. Joanna Rurarz)
2. Hwang Sunwon, Gwiazda (przeł. Joanna Rurarz)
3. Han Musuk, Pustelnia Płynącej Wody (przeł. Joanna Rurarz)
4. Han Musuk, Pozwólcie mi zasnąć (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
5. Kim Tongni, Skrzeczenie srok (przeł. Joanna Rurarz)
6. Kim Tongni, Kawiarnia „Miodowa” (przeł. Joanna Rurarz)
7. Han Malsuk, Blizna (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
8. Han Malsuk, Rozmyślania w podróży (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
9. Pak Wanso, Uczę wstydu (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
10. Pak Wanso, Płacz dziecka (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
11. Czhwe Inho, Hwang Dzini (1) (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
12. Czhwe Inho, Hwang Dzini (2) (przeł. Halina Ogarek-Czoj)
Autor: Luiza Stachura
終わりない夢 ~Owarinai Yume~ 