Rejterada z życia. Tylko parę słów o „Osobistym doświadczeniu” Ōego Kenzaburō

Możesz uciekać do różnych światów, maskować się w zwojach czasoprzestrzennych narracji, szyfrować swoje istnienie w rejestrach, wykazach i listach. Możesz próbować zgubić „ja”, dokonywać przemian, metamorfoz, anamorficznych przekształceń-zniekształceń. Ale nigdzie się nie ukryjesz przed drobnymi cząstkami, pierwiastkami bycia, w których zapisane są twoje przeżycia, indywidualne, niepowtarzalne doświadczenia. One powoli skażą twoje sny, wgryzą się w serce i nie pozwolą zapomnieć.

Dwudziestodziewięcioletni mężczyzna nazywany od młodzieńczych lat Ptakiem ogląda w księgarni mapę Afryki i powraca do swojego marzenia o wyjeździe na ten odległy kontynent. Tymczasem jego żona rodzi ich pierwsze dziecko. Wezwany do szpitala Ptak dowiaduje się, że synek cierpi na przepuklinę mózgową i konieczna będzie operacja, ale nikt nie może zagwarantować sukcesu. Przerażony wizją uwięzienia i kontrolowania jego życia przez „dziecko-potwora” Ptak gwałtownie ucieka. Jego eskapizm, rozpaczliwa rejterada poprowadzi go po mrocznych, lepkich korytarzach upokorzenia, upodlenia, atawistycznych odruchów, aż do chorobliwego pragnienia usunięcia, wymazania istnienia „przeszkody”.

W 1964 roku ukazała się powieść „Osobiste doświadczenie” japońskiego pisarza Ōego Kenzaburō (ur. 1935), autora znanych w Polsce utworów: świetnego „Futbolu ery Man’en”, intrygującego „Zerwać pąki, zabić dzieci”, utrzymanego w estetyce naturalizmu opowiadania „Zdobycz” (zamieszczonego w zbiorze „Cień wschodzącego słońca”).* Pierwsze polskie tłumaczenie pod tytułem „Sprawa osobista” pojawiło się dekadę po japońskiej edycji, ale niestety opierało się na angielskim wydaniu („A personal matter”, 1968 rok). Dopiero w 2022 roku polscy czytelnicy otrzymali przekład bezpośrednio z języka japońskiego. Stąd też odmienny tytuł kolejnej nowości w ramach serii Proza Dalekiego Wschodu Państwowego Instytutu Wydawniczego – wreszcie bliższy oryginałowi. Po dwunastu latach wróciłam do tej książki i nadal pozostawia we mnie poczucie niepokoju, niejednoznaczności, nierozstrzygalności pewnych pierwiastków, niewygody czytelniczej, momentami sprzeciwu.