Kształt miłości. Recenzja książki „Dziki Imbir” Anchee Min

Na początku 1957 roku w Szanghaju przyszła na świat Anchee Min,* chińska malarka, muzyk, fotografik, ale i pisarka. W 1984 roku opuściła Chiny i wyjechała do San Francisco. Na początku lat 90. XX wieku wydała bestselerową książkę wspomnieniową o tytule Czerwona Azalia. W 2002 roku Anchee Min zaprezentowała czytelnikom utwór Dziki Imbir – znów (po wcześniejszych jej książkach) silnie zakorzeniony w trudnej historii Chin, a dokładnie odnoszący się do chińskiej rewolucji kulturalnej.

Zanim wyruszymy w daleką podróż do Szanghaju, kilka słów przypomnienia, czym była rewolucja kulturalna w Chinach i jak w ogóle do niej doszło. Druga wojna chińsko-japońska (koniec lat 30. XX stulecia) przyczyniła się do zawarcia osobliwego sojuszu. Otóż Kuomintang (czyli chińska Partia Narodowa) na czele z Czang Kaj-Szekiem połączyła siły z Komunistyczną Partią Chin (KPCh), aby pokonać Japonię. Po II wojnie światowej jednak (dokładnie w 1949 roku) Koumintang stracił władzę na rzecz Komunistycznej Partii Chin, toteż Czang Kaj-Szek wraz ze swoimi zwolennikami uciekł na wyspę Formoza (dziś: Tajwan). Jak powszechnie wiadomo, Partia Narodowa przebywa na Tajwanie do obecnych czasów. Mao Zedong (Mao Tse-tung), jeden z przedstawicieli KPCh, pod koniec lat 60. XX wieku zaproponował kampanię wielkiego skoku naprzód, która zakończyła się klęską głodu. Działacz został odsunięty od władzy, między innymi przez Liu Shaoqi. Mao nie zamierzał jednak rezygnować z raz już obranej drogi. Oskarżył Liu Shaoqi o to, że jego polityka gospodarcza to krok ku kapitalizmowi. Zedong zyskał poparcie u dowódcy wojsk, Lin Biao, toteż z łatwością udało mu się przejąć władzę i aresztować Liu Shaoqi… Wielka proletariacka rewolucja kulturalna była ruchem polityczno-społecznym, który zapoczątkowany został w 1966 roku przez Mao Zedonga. Oficjalnie rewolucja kulturalna zakończyła się w 1969 roku, ale w praktyce trwała aż do roku 1976 (wówczas miało miejsce aresztowanie tak zwanej bandy czworga, czyli działaczy Komunistycznej Partii Chin, którzy próbowali przejąć władzę w 1976 roku, po śmierci Mao Zedonga). Na czym polegała rewolucja kulturalna? Krótko rzecz ujmując, na eliminacji przeciwników politycznych oraz wdrożeniu systemu ideologicznego Mao Zedonga, czyli maoizmu. Maoizm oczywiście wyrósł na gruncie marksizmu i leninizmu, ale był bardziej radykalny…